ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

Μαθησιακές Δυσκολίες.

Περιγραφή

Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι μία διαταραχή η οποία διαγιγνώσκεται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Παλαιότερα, οι μαθησιακές δυσκολίες μεταφράζονταν ως τεμπελιά ή γενικότερα ως το αποτέλεσμα ενός κακού ή αδιάφορου μαθητή.

Η ανάγνωση και η γραφή αποτελούν από τα βασικότερα εφόδια στη ζωή μας και για αυτό το λόγο η έγκαιρη διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών είναι απαραίτητη ώστε να εντοπιστούν οι ακριβείς δυσκολίες του παιδιού, αλλά και να αντιμετωπιστούν εγκαίρως και με αποτέλεσμα.

Οι μαθησιακές δυσκολίες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τις γενικές και τις ειδικές.

Στις γενικές μαθησιακές δυσκολίες το παιδί αντιμετωπίζει δυσκολίες σε όλα τα μαθήματα -τόσο στα φιλολογικά όσο και στα πρακτικά- οι οποίες οφείλονται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες (αποστερητικό περιβάλλον, χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο) ή σε χαμηλή ευφυία.

Αντιθέτως, οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (ΕΜΔ)έχουν βιολογική αιτιολογία. Τα άτομα αντιμετωπίζουν δυσκολίες σημειώνοντας χαμηλότερες από το αναμενόμενο για την ηλικία τους ακαδημαϊκές επιδόσεις, ενώ δεν παρουσιάζουν νοητικά, αισθητηριακά (π.χ. προβλήματα στην ακοή και όραση), κινητικά, κοινωνικοπολιτισμικά ή άλλα οργανικά προβλήματα και έχουν κανονική πρόσβαση στην εκπαίδευση.

Οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες που συναντώνται συχνότερα είναι η δυσλεξία, η δυσορθογραφία, η δυσγραφία αλλά και η δυσαριθμησία. Συνήθως, οι μαθητές με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες τα πηγαίνουν πολύ καλύτερα στα πρακτικά μαθήματα όσο και στα προφορικά και όχι τόσο στα γραπτά.

Νευροψυχολογικο προφίλ

Τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες έχουν ελλείμματα σε διάφορους γνωστικούς τομείς, όπως στη γλώσσα, στην προσοχή, σε διάφορα είδη μνήμης, στις εκτελεστικές αλλά και στις οπτικοχωρικές λειτουργίες. Επιπλέον, εμφανίζουν συχνά συναισθηματικές διαταραχές όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, προβλήματα συμπεριφοράς, ακόμα και κατάθλιψη.

Ως αποτέλεσμα των ελλειμμάτων αυτών, οι συχνότερες δυσκολίες που συναντούν τα άτομα αυτά ανά διαταραχή παρουσιάζονται παρακάτω.

Δυσλεξία

Τα άτομα με δυσλεξία παρουσιάζουν δυσκολίες στην επεξεργασία του γραπτού λόγου και συγκεκριμένα στην ανάλυση των λέξεων. Βασικότερο χαρακτηριστικό τους είναι η πολύ αργή και κοπιώδης ανάγνωση.
Επιπρόσθετα, δυσκολεύονται να κατανοήσουν το κείμενο που διαβάζουν, να απομνημονεύσουν ονόματα, ημερομηνίες, γλωσσικούς και ορθογραφικούς κανόνες. Τα παιδιά με δυσλεξία είναι ιδιαίτερα ευρηματικά και τα πηγαίνουν δυσανάλογα καλύτερα στα πρακτικά μαθήματα.

Ανάμεσα στα συμπτώματα που παρουσιάζουν τα άτομα με δυσλεξία κατά την ανάγνωση είναι τα εξής:

->Αντιμεταθέτουν γράμματα, συλλαβές, λέξεις.
->Παραλείπουν γράμματα, συλλαβές, λέξεις.
->Προσθέτουν γράμματα, συλλαβές, λέξεις.
->Παρατονίζουν συλλαβές, λέξεις.
->Ακρωτηριάζουν λέξεις (π.χ. τπζια αντί τραπέζια).
->Διαβάζουν κατά πιθανότητα ή χρησιμοποιούν συνώνυμες λέξεις.
->Κομπιάζουν.
->Κάνουν λάθη και αυτοδιορθώνονται.

Δυσορθογραφία

Στη δυσορθογραφία οι μαθητές δεν εφαρμόζουν ορθογραφικούς κανόνες στο γραπτό τους λόγο, ενώ τους γνωρίζουν.

Αντιπροσωπευτικά παραδείγματα αποτελούν τα παρακάτω:

->Αντικαθιστούν γράμματα με άλλα γράμματα ή αριθμούς.
->Αντιστρέφουν γράμματα ή συλλαβές.
->Παραλείπουν ή προσθέτουν γράμματα και συλλαβές.
->Δεν αφήνουν κενά ανάμεσα στις λέξεις.
->Μπερδεύουν τη γραφή ομόηχων λέξεων (σήκω-σύκο).
->Δεν τονίζουν τις λέξεις ή τις τονίζουν λάθος.

Δυσγραφία

Στην ουσία πρόκειται για διαταραχή στην ορθή απόδοση των συμβόλων της γραφής.

Αντιπροσωπευτικά συμπτώματα ατόμων με δυσγραφία είναι τα παρακάτω:

->Τα γράμματά τους είναι δυσανάγνωστα.
->Το μέγεθος των γραμμάτων είναι ακανόνιστο.
->Τα γράμματα μπορεί να διαθέτουν είτε λιγότερες είτε περισσότερες γραμμές απ’ όσες χρειάζονται.
->Κάνουν λάθη στον προσανατολισμό γραμμάτων/αριθμών, στη γραφή πάνω στη γραμμή του τετραδίου, δε σέβονται τα περιθώρια, λάθη στην οργάνωση/χρήση χαρτιού).
->Δυσκολεύονται να αντιγράψουν ορθώς ένα κείμενο.
->Υιοθετούν λανθασμένη τοποθέτηση του χεριού, του μολυβιού και γενικώς των σημείων του σώματος που λαμβάνουν μέρος στη γραφή, γεγονός που οδηγεί σε γρήγορη και έντονη κόπωση και πόνο.

Δυσαριθμησία

Τα άτομα με δυσαριθμησία παρουσιάζουν δυσκολίες στα μαθηματικά. Ενδεικτικά, οι μαθητές/τριες με δυσαριθμησία μπορεί να έχουν δυσκολία στα εξής:

->Να αποστηθίσουν την προπαίδεια.
->Να θυμούνται μαθηματικά γεγονότα (π.χ. ότι 5+5=10).
->Να εκτελούν μαθηματικές πράξεις (προβλήματα στη σωστή χωροταξική τοποθέτηση αριθμών, χρήση συμβόλων, εφαρμογή κανόνων κ.λ.π.).
->Να λύνουν προβλήματα.
->Να εκτελούν νοερές πράξεις.
->Να διαβάζουν ή να γράφουν μαθηματικά σύμβολα.
->Μπορεί να αντιστρέφουν τα ψηφία.
->Να συγκρίνουν ποσότητες.
->Να κατανοήσουν μαθηματικές έννοιες.

Αντιμετώπιση

Οι παραδοσιακές μέθοδοι διδασκαλίας (π.χ. διάβασέ το ή γράψε την ορθογραφία 10 φορές) δεν βοηθάνε στις ΕΜΔ ενώ αντίθετα μπορεί να μειώσουν την αυτοεκτίμηση του παιδιού ή να προκαλέσουν σχολική άρνηση και παραίτηση.
Αυτό που προτείνεται συνήθως είναι κάποιο πρόγραμμα ειδικής παιδαγωγικής παρέμβασης με στόχο την εκμάθηση τεχνικών απομνημόνευσης, οργάνωσης και επεξεργασίας των πληροφοριών και διαφόρων γνωστικών στρατηγικών με τη χρήση πολυαισθητηριακών μεθόδων διδασκαλίας ώστε να βοηθήσουν τα παιδιά να εκπαιδευτούν στο «πώς» και όχι μόνο στο «τί» μαθαίνουν ενώ παράλληλα θα ενισχύσουν το αίσθημα του «μπορώ». Πιο αναλυτικά:

Στα άτομα με δυσλεξία και δυσορθογραφία χρειάζεται να σχεδιαστούν και εφαρμοστούν εξατομικευμένες παρεμβάσεις που θα βοηθήσουν στη χρήση της φωτογραφικής μνήμης για καλύτερη απόδοση των λέξεων, αλλά και την αυτοματοποίηση ορθογραφικών, γραμματικών και συντακτικών κανόνων, όπως και του τονισμού.

Στα παιδιά με δυσαριθμησία χρειάζεται να εξασκηθούν οι προμαθηματικές δεξιότητες (ιδιαίτερα σε μικρότερης ηλικίας μαθητές), να ενισχυθεί η «αίσθηση του αριθμού» και ναεπιστρατευτούν οι κατάλληλες μέθοδοι για την εκμάθηση μαθηματικών «γεγονότων», την απόκτηση του μηχανισμού εκτέλεσης πράξεων, συγκρίσεις ποσοτήτων κ.ά.

Τέλος, χρησιμοποιούνται ειδικές τεχνικές και εξάσκηση ώστε να επιτευχθεί η ενδυνάμωση και η σωστή τοποθέτηση χεριού και δαχτύλων, όπως επίσης και η αποτελεσματική λαβή, με σκοπό την αντιμετώπιση της δυσγραφίας.